cam, Politicam, et disciplinas propemodum | set ardorem, et meliorem ætatem imbuisomnes repertas, ampliatas, ornatas, aut in set? quid quod florente cum imperio ordinem redactas abjudicare ausit quis- lingua, etiam a cunis medio Latio inpiam sanus cerebri, et qui nolit tantis nutriti, et a Romanis parentibus oriundi beneficiis ingratum, tantis meritis inju- summi viri egregia sensa animi Græce rium sese profiteri? Anne magis quic-protulerint, et exscripta posteris comquam liquidis constet indiciis quam hos mendarint, patrii præ illo sermonis Græci oris, si minus stirpis, omnes, sterilitatem atque inopiam confitenscientiarum fabricam ab imo quasi solo tes? e quibus conticendos non existimo, ad tantum fastigium evexisse; neque ab par nobile Cæsarum, M. Antoninum, et Euphrate, nec a Nili incompertis fonti- Julianum, imperatorum ingeniosissimum bus, sed ab Heliconis pellucida scaturigine hunc, illum sapientissimum. Nec immeipsas promanasse? Testor illa tot qua rito illi, quando hujus linguæ tam locuples nec irrumpentium barbarorum diluvio varietas, diffusa copia, immensa amplitu absorpta, nec voracis ævi maligno dente do sit, quam nulla inventionis fœcunditas absumpta etiamnum supersunt in omni exhaurire, nulla difficultas torquere, nulla genere scientiæ præclara inventa, gravis- novitas eludere queat, felicissimæ comsima scripta, monumenta veneranda, positionis facilitate crescentem semper, quorum nullum fere extat insulsum, vel et ultra omnes terminos se protendeninutile, aut indignum animis vestris con- tem; tanta autem vis et efficacia significipi, manibus teri, memoriis insculpi; candi, affectuum vehementissimo ardori saltem si vobis potius est, doctrinæ incor- accendendo simul et sopiendo, mentis ruptos latices a puris fontibus imbibere, concitatissimis motibus effundendis, conquam longo decursu contaminatos rivulos ceptuum altissimæ sublimitati exæquanet lutulentas lacunas ingurgitare. Et dæ quæ omnino par atque idonea exis sane nisi his literis perspectis, nullius tat, eaque in alium sermonem, nisi ut roartis ut non origo investigari, ita nec bur suum amittat, ac genuinum imminnomen ipsum intelligi, nec termini in- uat vigorem, nulla transfundenda vernotescere possunt, adeo impares fuerunt sione, nulla simulatione detorquenda. alii homines non tantum inveniendis Quibus autem aliis coloribus quam suis, artibus, sed et exprimendis: addere licet, eloquii Attici nitida mundities, venusta nec sine hujus subsidio ullius alterius gratia, dilucidus splendor rite adumbrenlinguæ exquisitam notitiam obtineri: ne tur, quibus orationem luminibus collusLatine quidem, quæ ab hoc penu ornatum tret, flosculis pingat, aculeis infigat, quam petit, ab hoc thesauro opes suas mutua- candida ubertate dilatet, quam arguta tur. Etenim quis ignorat Romani eloquii | brevitate astringat? Ut necesse habeam parentem Tullium, quantus vir fuit, dum præterire non alio ore effingendum proGræcos rhetores et philosophos legit, ex-nunciandi magnificum decus, augustique cussit, imitando expressit, seipso fatente soni cum incredibili suavitate conjunctam tantum evasisse ? Quis Latina Musæ ineffabilem majestatem, auscultantis aucaput, Mantuanum vatem, ex Graiis lau- res quæ grato horrore feriat, incantet dulretis sibi triplicem corollam decerpsisse; ci harmonia, et quodam quasi tonitru pera Siculo pastore Bucolicas nequitias cellat; ut quod invidiæ œstro percitus hausisse, quid faciat lætas segetes ab Eschines Demostheni olim objecit, non Ascreo sene canendum didicisse, eque minus idem in Græcos omnes quadravefilis Homericis præcipue divinæ Æneidos rit, nimirum loqui illos, où guara, állá telam pertexuisse ? Quis Terentium air. Verum hujusce linguæ præMenandro, quos gessit, politulos soccos, stantissima laus est, eaque extra omnis aut Senecam ab Euripide sublimes controversiæ jactum posita quam longiscothurnos furto abstulisse dicam, an mutuo accepisse ? Quis vero Catonem negat meritas pœnas dedisse, Græcæ linguæ elementa dum sexagenarius disceret, maximus ille quidem imperator, senator, orator, sed major futurus, si quibus studiis languentis senii curam adhibuit, iisdem juvenilis ingenii impendis

sime, quæque sola sufficiat affectibus erga illam vestris conciliandis, et acerrimis studiis asserendis, quod quæ semper nobilissima, pulcherrima, utilissima erat, ea jamdudum linguarum sanctissima quoque fuerit, utpote quæ divinioris scientiæ cimelia conservarit, sublimioris veritatis oracula fuderit, sanctioris sapientiæ mys

teria recluserit, et illud humano generi | pense gratulari; nec quidvis succurrit gratissimum salutis æternæ præconium cogitanti, et sanctitate hujusce loci, et evulgarit, ut quam antea nescire stolidum temporis solennitate, et meo genio, et et absurdum fuit, eam modo ferme pro- vestra omnium illustri frequentia gravisfanum, et pene impium sit negligere. At simaque expectatione dignius dicendi arquid operam meam frustra abutor, et ves-gumentum ex quo et Dei Opt. Max. tram lacesso patientiam, humanissimi au- præstantissima dona et beneficia agnosditores, rei præstantiam dum deprædico, cere, et vos ad ulteriorem studiorum provobis usu, familiaritate, peritia abunde fectum excitare, et clarissimos hospites cognitæ et exploratæ ? vobis benevole omnia prospera optantes

Quin potius supplicibus votis divinam felicitatis vestræ qualicunque amœna benignitatem imploro, mihi ut suscepto repræsentatione recreare valeamus. Unmuneri exequendo promptum animum, de autem vobis gratulari incipiam potius idoneas vires, propitiam valetudinem in- quam ab iis, per quas loqui concessum est, dulgeat, vobis faventes aures, et candi-linguis, istis totius literaturæ quasi stabilidam judicii æquitatem præstet, conatus bus fundamentis, et nucibus quas franmeos qualescunque ut boni consulatis, gere oportet quemvis nucleum intimioris nobisque omnibus hanc mentem indat, hæc et reliqua studia nostra ad suum honorem amplificandum, et nostram salutem promovendam, ut serio ac sedulo conferamus. Dixi.

ORATIO

AD ACADEMICOS IN COMITIIS.

doctrinæ devorare cupientem? quarum singulari gloria, sive peritiam sive varietatem spectemus, nulla academiæ tempora cum nostris fuerint conferenda: adeo ut quas antiquior academia vix intellexit, nostra expedite loquatur, et quarum illa famam vix audivit, hæc mentem familiariter intelligat: imo et quas grande aliquid fuit, provectiorem aliquem magistrum doctoremve mediocriter callere, eas nos vixdum egressos e matrice academica inque suis cunis vagientes infantulos distincte pronunciantes audiamus. Græcos authores omne genus, poëtas, philosQUOD faustum felixque sit, Academici, ophos, historicos, scholiastas, quos non anno in se redeunti, mensibusque circum- ita pridem tanquam barbaros majorum volutis, cum serpente isto Ægyptio, vete-inscitia verita est attingere, jam matris ri pelle deposita, viridem resumit, et quasi renovari se sentit academia. Rursus in hanc quasi Jovis Ægyptii ædem solennes ludos acturi confluxistis. Adhuc a bellorum rabie incolumes, et a tot mutationibus reipublicæ inconcussi, adhuc ab importunis querelis et convitiis ingrate contra vos lascivientis populi superstites persistitis. Nondum aut fortunæ fluxa instabilitas, aut oppugnationes publicæ, aut clandestine molitiones improborum hom-seculi lumen et ornamentum, parvum inum, saluti vestræ insidiantium, efficere potuerunt, ne etiamnum applaudere vigentibus et florentibus literis, et ne divino favori almo nostræ academiæ statori et protectori gratiarum anniversarium debitum persolvere possimus. Enimvero quasi inesset periculis vis quædam salutaris, nunquam magis quam per has tempestates et lubricas rerum fluctuationes, bonarum literarum omne genus crescere et germinare videbatur: de qua re præcipue opportunum fuerit vobis im

nostræ etiam juniores filii intrepide pervolvunt, ipsorum lectionem in levis negotii censu reputantes; nec minus prompte Lyceum aut academiam adeunt, quam si remeantibus seculis cum Platone et Aristotele in mediis Athenis versarentur. Te appello, chori hujus Attici præsultorem, eximias virtutis ac eruditionis delicias, grande columen literarum, nostræque non tantum academiæ, sed et præsentis

hominem, sed magnum professorem: cui nempe debemus, ne frustra tuis Anglis suos Itali Politianos et Hermolaos Barbaros, suos Galli Budæos et Stephanos, suosque Belgæ Erasmos, Grotios Heinsiosque exprobrare possint. Enimvero jam viginti plus minus anni fluxerunt, ex quo tuis unius, tanquam proceri Atlantis humeris innititur Græca eruditio; quos si te meritissimæ tuæ celebritatis saturum, et quasi supervacuæ ingrato seculo benefaciendi curæ pertæsum, subducere con

tingat, rem literariam quam irreparabiles servatos posteris transmiserunt. Qua in invasuræ sint ruinæ, haud facile est ario- re tamen adversa nobis fata caussari poslari: quem enim reperire erit qui tibi in sumus, quæ intempestiva crudelitate boc arduo munere succedere audeat? et virum in his rebus industriæ ac peritia quem non pudebit, tuis vestigiis insisten- laude eminentissimum nobis præripuetem, cathedram istam tui nominis cla- runt. Nec tamen omnino desperandum, ritate nobilitatam conscendere? cujus ne vestræ indolis vivida agilitate, tanpromptissimam ingenii facilitatem, felici- quam solis orientis almo calore obstetritatem memoriæ, peritiam omnigena hu- canti, e demortui phonicis Arabici cinermanioris literaturæ, indefessam diligen- ibus novus aliquis professor linguarum tiam et inexpugnabilem constantiam, tam orientalium nobis repullulet; cujus præimitari fuerit arduum, quam assequi et claris auspiciis ductuque, divitem, non exæquare omnino impossibile. Macte magis gemmarum et aromatum, quam, consiliis tuis, optime et doctissime vir, ut nonnulli perhibent, sapientiæ et arsive te adhuc cupidæ juventuti inclytam canæ eruditionis orientem, tuto peragrare facem præferre, seu tanquam emeritum et penetrare possimus. Ut præteream ducem in tibi non ingloriam quietem sece- exterarum linguarum, Gallicæ præserdere juvet, te immortalis honos, te indul- tim, Italicæ et Hispanicæ, leve quidem gentia Numinis, te propensa benevolentia sed non inutile studium, jam apud vos bonorum omnium, te profusissimus plau- magnopere gliscens et grandescens. Quasus tibi grates meritissimas exolventis aca- rum beneficio non tantum cum demiæ, perpetuo consequantur; et præ- træ nimis angustæ regionis hominibus cipue oratoris tui, quem dicentem in tam colloqui potestis, sed reliquos omnes augusto loco et te celebrandum suscepis- mortales ubivis gentium sapientiæ laude se, ingentis audaciæ fuit, et illaudatum florentes, viros optimos et doctissimos præteriisse improbæ fuisset ingratitudinis; vobiscum disserentes, suasque vobis cogutpote qui se totum, quantus, quantus itationes lectissimas communicantes exest, tuæ institutioni debere agnoscat, et auditis; eoque pacto sua sapientia, suisqui in tuis alumnis nomen suum posse que inventis reliquas gentes spoliatis, quiprofiteri summa cum animi alacritate bus Britanniam vestram, tanquam alienis glorietur. divitiis vestrum ærarium, et alieno melQuid Hebræas literas commemorem, le vestra alvearia, locupletetis. reliquarum parentes, quarum intellectum eloquentiam vestram, Academici, præadipisci, olim supra humanam sortem, et non nisi dæmonum ope attentandum videbatur ? Jam vero multus apud vos etiam tyrones invenire est, quasi idoneos qui in primæva paradiso versarentur; et qui primum omnium parentem sua rebus universis indentem nomina fuissent intellecturi.

Nimirum tam insigne beneficium priori academiæ obsignatos divinorum oraculorum fontes vobis reseravit, quin et arcanos cabalisticæ doctrinæ recessus, et si qua a venerabili antiquitate tradita extant sincera sapientiæ monumenta, et mysteria, vobis patefecit.

Nec desunt inter vos, qui Arabicæ linguæ præclaram operam impenderunt, nec indigna vestro genio diligentia, nec ingrato erga istos homines consilio, penes quos aliquando,diluvio barbarorum orbem terrarum inundanti, rei literariæ imperium stetit; et qui veterum scientias, librosque alias forsan temporum injuria perituros, sua industria qualitercunque con

nos

Jam

dicarem, si id possem præstare eloquenter; nec vererer affirmare nullibi gentium in quovis literarum phrontisterio, rhetoricam aut frequentius aut splendidius triumphare, nisi id absonum foret, me orationum academicarum facundiam ac elegantiam laudare, etiam nunc temporis coram vobis tam indiserte et parum eleganter perorantem. Quanquam, quod mea imperitia gloriæ detrimentum vobis attulit, id omne aliorum ornatissimorum virorum per hos dies rhetoricantium luculentæ orationes resarcient, et vobis tam eximiæ arti debitam laudem abunde vindicabunt: qua nempe loquelam dirigente et mens rationis lumine illustratur, et cor ineluctabili violentia ad assensum pertrahitur, et affectus mellitissimæ cujusdam voluptatis blanditiis demulcentur; et aures gratissima quadam harmonia oblectantur; et universus homo in facile obsequium, et sibi ipsi non ingratam servitutem subjuga tur: ne dicam inesse eloquentiæ occul

tem, vestris conatibus, vestroque exemplo nobis et posteritati assertam. Gratulor excussam vestris cervicibus stultam illam et sordidam superstitionem, scientiarum validissimum obicem, et fidissimam nutricem ignorantiæ et improbitatis: quæ dum ingeniis hominum methodos quasdam angustas, et certos quasi sententiarum cancellos præfigit, ut ea, nullo habito discrimine, quæ a majoribus nostris tradita sunt, et quæ e non nisi levibus præjudiciis hausimus, obfirmate credere debeamus; prout usum rationis a divina bonitate nobis indultæ aut valde imminuit, aut plane aufert; ut purissimam voluptatem, si qua inest liberalibus disciplinis,

tam quandam et quasi magicam potesta- | vanitate corruptum ac contaminatum. tem elimandi hominum mores, ipsorum- Est vero quod vobis gratulemur, Acaque animis dulcissimam quandam com-demici, sublimiorem genium, et favente itatem et exoptatissimam civili societati Minerva, nobilius sanctiusque studendi urbanitatem instillandi; ita ut nulla un- institutum; ad scopum hunc nobilisquam gens fuisse memoretur, in qua non simum collineatis, ut quicquid verum sit, una cam facundiæ studio et morum ele- quicquid pulchrum et elegans, quicquid gantiæ et sapientiæ gloria elucescerent. humanæ mentis consideratione dignum, Quo magis vos amplissimis laudibus at- quod intellectum vel utiliter instruat, vel que elogiis estis decorandi, qui divinam fideliter exerceat, vel sincero ornatu conhanc et flexanimam facultatem usurpatis, decoret, vel pura voluptate oblectet, id non ad promovenda insanæ ambitionis omne ut flagranti opera discatis, in id assistudia, non ad seditiones in republica com- duam meditationem impendatis. Gratu movendas, non ad imponendum creduli- lor, inquam, vobis sique hic adestis, adestati vulgari, ac idiotarum simplicitati fu- tis autem ut sperare fas est, complures excum faciendum; sed quo animos homi- celsæ et liberales animæ, præclarum hoc num, salutari sane suadela, a putidissimis vestrum propositum. Gratulor vobis jusvanitatibus et a sordidarum voluptatum tam illam et generosam judicii libertaillecebris ad veræ virtutis et sapientiæ studium abducatis. Sed non magnum, Academici, neque decorum fortassis fuerit, iis de rebus felicitati vestræ gratulari, in quibus etiam improbi stolidique homines plurimum excellere possunt; quibus nonnunquam tenacem memoriam, qua multas linguas addiscere, et dexteritatem ingenii, quo concinne et copiose eloqui possent, liberalis natura impertivit: at sincero ardore ingenuarum artium, et excellentium scientiarum aviditate inflammari, divinissimas philosophiæ contemplationes deperire, atque adeo bonæ menti acquirende sedulo incumbere, id non nisi bonorum et sapientum virorum fuerit, non tantum egregiis dotibus a na-polluit et subducit; ut sapientiæ profectus tura instructorum, sed propria indole ac judicio spontaneo ad res optimas contendentium. Atque illam esse præclaram indolem hodiernæ Academiæ nostræ, non pauca aut obscura indicia contestantur: siquidem quæ majores nostros nimium sane et fere omnino occupabat, futilium nugarum infelix curiositas, ea apud vos magnopere declinare et defervescere cœpit: quibus scil. jam non admodum allubescit, in nescio qua de entibus rationis, de materia prima et consimilibus chimæris scholasticis, otiosa et puerili contemplatione, divinam aciem ingenii obtundere, bonasque horas male collocare in ea philosophia prolixe consideranda, cujus nulla sunt principia certa et evidentia, nullæ conclusiones firmo fundamento innixæ, nulli effectus ratiociniis respondentes; in qua nihil solidum, nihil perspicuum, nihil volupe, aut ingeniosum, nihil non aërea subtilitate et sophistica

et scientiarum impedit augmenta; prout efficit ut nos eo pacto docti, quo Hispani et Itali religiosi sunt, hoc est, non nisi memoriter et perfunctorie evadamus; ita ingenii obstinati, pervicacis et arrogantis invictissimum est argumentum : quam potius hæc genuina sit et laudabilis modestia, quæ erectum ac generosum animum decet, se unius veritatis justo imperio subjicere, eam ardentissimis votis expetere, et ubivis latentem, quovis pacto, sive scrutinio experientiæ, seu rationis indagine expiscari. Erga hanc Dei Opt. Max. pulcherrimam filiam quam sincere vos sitis animati, vel propersus iste affectus indicare potest, quo nuperrime mathematicas, scientias veritati unice charas dilectasque colere cœpistis. Macti estote, Academici, tam insigni et laudabili studio. Jam tandem vos serio philosophiæ operam daturos bona spes est, veritatis inquisitionem non tantum a dia

Quid referam alios, sublimibus

lecticis argutiis, sed quod antiquis philo- degeneris ignaviæ, non tantum fixa acie sophis solenne erat, ab iis nobilissimis intueri, verum et generose aggredi, et scientiis auspicantes : quibus discendis et feliciter superare valuerunt. Nempe percipiendis dum attente invigilatis, non Euclidis, Archimedis, Ptolemæi, Diotantum multifariæ cognitionis uberrima phanti horrida olim nomina jam multi e supellectile mentes vestras ditatis et ex- vobis non tremulis auribus excipiunt. ornatis, nec solummodo inexplebilem Quid memorem jam vos didicisse, arithsciendi appetitum, sane ingeneratum om-meticæ ope, facili et instantanea opera nium hominum animis, at in vestris po- vel arenarum enormes numeros accurate tentius ardentem, variorum subtilissimo- computare, etiamsi illæ non tantum, ut rum theorematum non fluxo et imaginario, fit, maris littoribus adjacerent, sed etiam sed solido et durabili pabulo satiatis; ve- ingenti cumulo quaquaversus ad primum rum etiam, quod maximum est, ingenia mobile et extremas mundi oras pertingevestra hac dura quidem sed minime as- rent: rem vulgo miram et arduam crepera cote acuitis, quin et illa in tam illus- ditu, at vobis effectu facilem et expeditri palæstra agitantes, sincero usui fidelis tam. Quid, quando geometria subsidio, ratiocinii assuefacitis; adeoque et phan- non solum terrarum longe dissitos tractus, tasias vestras ad res quaslibet etiam ab- sed et patentissimas cœli regiones emetiri strusas et intricatas facile ac distincte nostis, interim ipsi quietem agentes, nec concipiendas, nec non et intellectus ves- loco omnino cedentes, ad prælongas retros ad altissimarum rerum diuturnam gulas catenasve immenso spatio applicancontemplationem patienter perferendam das? præparatis. Enimvero indignum, et ves-alis ingenii supremum æthera conscentris auribus proculdubio ingratissimum auditu fuit opprobrium, suavissimas illas, ac omni elogio potiores disciplinas, quibus reperiendis a majoribus nostris tam portentosa sedulitate ac mirabili felicitate insudatum est; quas divinus Plato, et magnus vester Aristoteles, et subtilissimus Democritus, et veterum sapientum chorus universus tanti fecit; per quas potissimum quantum a brutis animantibus distemus, et quam mirificæ sint vires rationis humanæ, tot tantisque indubitatis speciminibus colligimus: quæ hominum vitam tantopere ornarunt, et adhuc ulterius ornare possunt; quæ denique animos hominum tam suaviter recreant, sanctisque adeo et intaminatis deliciis perfundunt; indignum, inquam, fuit et summe deplorandum, has utilissimas jucundissimasque disciplinas, in florentissima hac æde Musarum, et veritatis omnifariæ delubro sanctissimo, in frequentia hac lectissima optimorum ingeniorum, neglectas ab omnibus et plerisque etiam extima superficie tenus incognitas jacuisse. Aliter se rem mox habituram nunc equidem sperare convenit, quum deposita hac mollitie et timiditate animi, quæ ad difficultatis cujusque speciem emergentem refugere solebat, et quæ nec simplicium alphabeti elementorum non adeo formidabilem vel pueris aspectum sustinere non poterat, robustiora jam facta ingenia vestra et quasi confirmatiora, terriculamenta ista

dentes, astrorum vestigiis presse inhærere, paratos districtim dicere, quam magna, et quam alta sunt; quantum sui circuli, et quo tempore conficiant et qualem orbitam describant, quasi non cum nobis in hisce terris, sed cum superis in palatio Dei omnipotentis ætatem transigerent? Sane de horribili monstro, quod algebram nuncupant, domito et profligato multi e vobis fortes viri triumpharunt: permulti ausi sunt opticem directo obtutu inspicere; alii subtiliorem dioptrices et utilissimam doctrinam irrefracto ingenii radio penetrare. Nec vobis hodie adeo mirabile est, catoptrices principia et leges mechanicæ non ignorantibus, quo artificio magnus Archimedes Romanas naves comburere potuit, nec a tot seculis immobilem vestam quomodo stantem terram concutere potuisset. Verum scientias istas nostris encomiis longe celsiores, quamvis pro rei dignitate, et vestræ industriæ debita laude parce, utcunque tamen pro tenuitatis meæ et temporis modulo nimis liberaliter celebravi: præcipue cum orationem nostram alio pertrahere, vestrasque aures quasi vellicare videantur, adhuc siqua sunt majora studia prospere apud vos vigentia, vestræque immortali gloriæ imputanda. Naturalis, inquam, philosophiæ studia, sanctissima, suavissima et utilissima: cujus curiosa contemplatione, mea quidem sententia, nihil dignius est, in quod vestri acuminis solertia se impendat ;