Page images
PDF
EPUB

JOANNIS MILTONI OPERA

OMNIA LATINA.

VIZ.

I. DEFENSIO PRO POPULO ANGLICANO, CONTRA CLAUDII SALMASII DEFENSIONEM REGIAM.

II. DEFENSIO SECUNDA PRO POPULO ANGLICANO, CONTRA ALEXANDRUM MORUM ECCLESIASTEN.

III DEFENSIO PRO SE, CUI ADJUNGITUR JOANNIS PHILIPPI RESPONSIO AD APOLOGIAM ANONYMI CUJUSDAM TENEBRIONIS PRO REGE ET POPULO ANGLICANO INFANTISSIMAM.

IV. LITERÆ, SENATUS ANGLICANI, NECNON CROMWELLI, &c. NOMINE AC JUSSU CONSCRIPTÆ.

V. ARTIS LOGICÆ INSTITUTIO AD PETRI RAMI METHODUM CONCINNATA.

VI EPISTOLARUM FAMILIARIUM LIBER UNUS, QUIBUS ACCESSERUNT EJUSDEM, JAM OLIM IN COLLEGIO ADOLESCENTIS, PROLUSIONES QUÆDAM ORATORIÆ.

VII. SCRIPTUM DOMINI PROTECTORIS, CONTRA HISPANOS.

DEFENSIO PRO POPULO ANGLICANO,

CONTRA

CLAUDII SALMASII DEFENSIONEM REGIAM.*

[FIRST PUBLISHED 1651.]

PRÆFATIO.

Hæc

TAMETSI vereor, si in defendendo populo Anglicano | ipsum afficere non vereretur. At quid ego hæc tanquam tam sim profusus verborum, vacuus rerum, quàm est populi facta prædico? que ipsa per se penè vocem plerisque visus in defensione regia Salmasius, nè ver- edunt, et præsentem ubique testantur Deum. Qui, bosissimi simul et ineptissimi defensoris nomen meritus quoties suæ sapientissimæ menti complacitum est, suesse videar; tamen cùm in mediocri quavis materia perbos et effrænatos reges, supra humanum modum sese tractanda nemo sibi adeò properandum esse existimet, attollentes, solet deturbare, et tota sæpe cum domo funquin exordio saltem aliquo pro dignitate suscepti à se ditus evertit. Illius nos manifesto numine ad salutem operis uti soleat, id ego in re omnium ferè maxima et libertatem propè amissam subitò erecti, illum ducem dicenda si non omittam, neque nimis astringam, spero secuti, et impressa passim divina vestigia venerantes, equidem, duas propemodum res, quas magnopere vel- viam, haud obscuram sed illustrem, illius auspiciis lem, assecuturum me esse; alteram, ut causæ huic no- commonstratum et patefactam ingressi sumus. bilissimæ, et seculorum omnium memoriâ dignissimæ ego omnia dignè satis explicare, et quod omnes fortasse nulla ex parte, quantum in me est, desim; alteram, ut gentes legant atque ætates, monumentis tradere, si direprehensam in adversario futilitatem et redundantiam, ligentiâ solum meâ, cujusmodicunque est, meis tantùm devitâsse tamen ipse nihilo minus judicer. Dicam enim viribus sperem me posse, frustra sim. Quæ enim oratio res neque parvas neque vulgares; regem potentissimum, tam augusta atque magnifica, quod tam excellens inoppressis legibus, religione afflicta, pro libidine reg- genium, huic oueri subeundo par esse queat, ut, cùm nantem, tandem à suo populo, qui servitutem longam illustrium virorum aut civitatum res gestas vix reperiaservierat, bello victum; indè in custodiam traditum ; et tur tot seculis qui luculentè possit scribere, opinetur cùm nullam omnino meliùs de se sperandi materiam quisquam hæc, non hominum, sed omnipotentis planè vel dictis vel factis præberet, à summo demum regni Dei, gloriosè et mirabilitèr facta ullis se verbis aut stylo concilio capite damnatum; et pro ipsis regiæ foribus assequi posse? Quod quidem munus ut susciperem, securi percussum. Dicam etiam, quod ad levandos tametsi summi in republica nostra viri sua authoritate magna superstitione hominum animos multùm contu- perfecerunt, mihique hoc negotium datum esse voluelerit, quo jure, præsertim apud nos, judicatum hoc at- runt, ut quæ illi, Deo ductore, magnâ cum gloriâ gesque peractum sit; meosque cives fortissimos et integer- sere, ea, quod certè proximum est, contra invidiam et obrimos, deque universis orbis terrarum civibus ac popu- trectationem, quas in res ferrum et apparatus belli nihil lis egregiè meritos, ab improbissimis maledicorum, sive potest, alio genere armorum defenderem ; quorum ego nostratium, sive exterorum calumniis, tum imprimis ab quidem judicium magno mihi ornamento esse existimo, hujus inanissimi sophistæ maledictis, qui pro duce et me scilicet eorum suffragiis eum esse præ cæteris, qui coryphæo cæterorum se gerit, facilè defendam. Quæ hanc patriæ meæ fortissimis liberatoribus haud pœnitenenim ullius regis alto solio sedentis majestas unquam dam operam navarem: quin et ipse ab ineunte adolescentanta eluxit, quanta tum populi Anglicani effulgebat, tia iis eram studiis incensus, quæ me ad optima quæque cum, excussa illa veteri superstitione, quæ diu inva-si minùs facienda, at certè laudanda, incitatum ferebant. luerat, ipsum regem, seu potiùs de rege hostem, qui His tamen diffisus adminiculis, ad divinam opem resolus mortalium impunitatem sibi divino jure vendica- curro; Deumque Opt. Max. donorum omnium largitobat, suis legibus irretitum judicio perfundere, et quo is rem invoco, ut quàm prosperè quamque piè nostri illi quemcunque alium supplicio affecisset, eodem sontem ad libertatem clarissimi duces regios fastus, et domina• Printed from an edition in folio, corrected by the author.

Ut pernoscatis quid sibi Eunuchus velit. Nam quicquid est, præter solitum cothurnatus incedit. Horribilis nuper nuntius aures nostras atroci vulnere sed magis mentes, perculit, de parricidio apud Anglos in persona regis sacrilegorum hominum nefaria conspiratione admisso.' Profectò nuntius iste horribilis

tum impotentem, acie fregerunt, dein memorabili tan- | illud euge et sophus, quod in palæstra tua literaris dem supplicio extinxerunt, quamque facili negotio captare miserè soles, fortasse non audies. Sed cur ad nuper unus de multis ipsum regem veluti ab inferis re-regem filium defensio hæc regia? non opus est tortore, surgentem, inque illo libro post mortem edito novis confitentem habemus reum; "Sumptibus inquit re argutiis, et verborum lenociniis, populi se venditantem giis." O te venalem oratorem et sumptuosum! Siccine redarguit atque summovit, tam ego feliciter tamque defensionem pro Carolo patre, tuâ sententiâ, rege optverè declamatoris hujus exotici petulantiam et menda- mo, ad Carolum filium regem pauperrimum noluist, cia refellam atque discutiam. Qui alienigena cùm sit, nisi sumptibus regiis? Sed veterator etiam haud irriet quamvis id millies neget, grammaticus, non ea stipe❘ diculus esse voluisti, qui regiam defensionem dixeris: contentus quam hoc nomine meretur, magnus ardelio non enim ampliùs tua quam vendidisti, sed legitime esse maluit; non reipub. solùm immiscere se ausus, jam regia defensio est; centenis nimirum Jacobæis sed alienæ cùm neque modestiam, neque judicium, emta, ingenti pretio ab egentissimo rege: non enim neque aliud quicquam afferat, quod oporteret sanè tan- ignota loquimur; novimus qui illos aureos domum attum arbitrum, prætur arrogantiam et grammaticam. tulit tuam, qui crumenam illam tessellis vitreis variatam. Et sanè hæc quæ jam latinè utcunque scripsit, si inter novimus qui te avaras manus porrigentem vidit, in speAnglos et nostro sermone protulisset, vix esset, credo, ciem quidem ut Sacellanum regis missum cum manere, qui de responso laborandum esse judicaret; sed par- re vera ut ipsum munus amplecterere; et una tantum mertim trita, et refutationibus jam crebris explosa, negli- cede accepta totum penè regis ærarium exinanires. Sed geret, partim tyrannica et fœda, vilissimo quovis man- eccum ipsum, crepant fores, prodit histrio in proscenium. cipio vix ferenda, quamvis alioqui regias secutus ipse Date operam et cum silentio animadvertite, partes, aversaretur. Nunc cùm inter exteros, et nostrarum rerum penitus ignaros grandi pagina turgescat, sunt illi quidem, qui res nostras perperam intelligunt, edocendi ; hic suo more, (quandoquidem tanta maledicendi aliis libidine fertur,) suo inquam more ac modo, erit tractandus. Quod siquis miretur fortè, cur ergò tam diu intactum et ovantem, nostroque omnium si-aut gladium multò longiorem eo quem strinxit Petrus lentio inflatum volitare passi simus, de aliis sanè nescio, de me audacter possum dicere, non mihi verba aut argumenta, quibus causam tuerer tam bonam, diu quærenda aut investiganda fuisse, si otium et valetudinem (quæ quidem scribendi laborem ferre possit) nactus Qua cum adhuc etiam tenui admodum utar, carptim hæc cogor, et intercisis penè singulis horis, vix attingere, quæ continenti stylo atque studio persequi debuissem. Unde hoc si minùs dabitur, cives meos præstantissimos, patriæ conservatores digno laudum præconio celebrare, quorum immortalia facinora jam toto orbe claruerunt; defendere tamen, et ab hujus importuni literatoris insolentia, et professoriæ linguæ intemperiis, vindicare haud mihi difficile futurum spero. Pessimè enim vel naturâ vel legibus comparatum foret, si arguta servitus, libertas muta esset; et haberent tyranni qui pro se dicerent, non haberent qui tyrannos debellare possunt: miserum esset, si hæc ipsa ratio, quo utimur Dei munere, non multò plura ad homines conservandos, liberandos, et, quantum natura fert, inter se æquandos, quàm ad opprimendos et sub unius imperio malè perdendos, argumenta suppeditaret. Causam itaque pulcherrimam hac certâ fiducià læti aggrediamur; illine fraudem, fallaciam, ignorantiam, atque barbariem; hinc lucem, veritatem, rationem, et seculorum omnium optimorum studia, atque doctrinam

essem.

nobiscum stare.

Age nunc jam, satis præfati, quoniam cum criticis res est, tam culti voluminis titulum imprimis videamus quid aît; 'Defensio regia pro Carolo I. ad Car II.' Magnum sanè præstas, O quisquis es! patrem defendis ad filium; mirum ni causam obtineas. Verùm ego te falso aliàs sub nomine, nunc sub nullo latitantem, Salmasi, ad alia voco subsellia, ad alios judices, ubi tu

habuerit oportet, aut aures istæ auritissimæ fuerint, quas tam longinquo vulnere perculerit: nam aures non stolidas ne offendisse quidem potuit. Ecqua enim vỡ bis fit injuria, ecquis vestrum læditur, si nos hostes et perduelles nostros, sive plebeios, sive nobiles, sive reges, morte multamus? At ista mitte, Salmasi, quæ ad te nihil attinent: ego enim de te etiam horribilem habeo quem apportem nuntium; quique omnium gramma ticorum et criticorum aures, modò teretes habent et doctas, atrociori vulnere si non perculerit, mirabor; de parricidio apud Hollandos in persona Aristarchi, nefarià Salmasii audaciâ, admisso: te magnum scilicet criticum sumptibus regiis conductum, ut defensionem re giam scriberes, non solùm putidissimo exordio, præfcarum funebribus nugis et næniis simillimo, nullius non fatui mentem miseratione permovisse, sed primi statim clausulâ risum penè legentibus multiplici barbarismo concitâsse. Quid enim, quæso, est parricidium in personâ regis admittere, quid in personà regis? quæ unquam latinitas sic locuta est? nisi aliquem nobis fortè Pseudophilippum narras, qui personam regis indutus, nescio quid parricidii apud Anglos patrave rit; quod verbum verius opinione tuâ ex ore tibi exci disse puto. Tyrannus enim, quasi histrionalis quidem rex, larva tantùm et persona regis, non verus rex est Cæterùm ob hujusmodi noxas Gallicolatinas, quibus passim scates, non tam mihi, neque enim` est otiom, quàm ipsis tuis grammatistis poenas dabis; quibus ego te deridendum et vapulandum propino. Hoe multò atrocius; quod à summis magistratibus nostris de rege statu tum est, id sacrilegorum hominum nefaria conspiratione admissum ais. Tune, furcifer, potentissimi nuper regni, nunc reipub. eo potentioris, acta et consulta sic nominas? quorum de factis nè rex quidem ullus ut quic

1

quam gravius pronuntiaret, aut scriptum ederet, addu- | possit. Istos itaque "feros ac ferreos cædem," nescio ci adhuc potuit. Meritò itaque amplissimi Ordines Hol- cujus, “miserabilem ac mirabilem" plorantes, cum suo landiæ, liberatorum olim patriæ vera progenies, defensi- tinnulo oratore," post regium in orbe nomen natum onem hanc tyrannicam, populorum omnium libertati pes- notumque," frigidissimo, etiam atque etiam plorare Stilentissimam, edicto suo tenebris damnârunt; cujus et jubemus. At quis interim è ludo ferè puer, aut è cœipsum authorem omnis libera civitas suis prohibere fini-nobio quovis fraterculus, casum hunc regis non multò bus, aut ejicere, deberet: eaque præcipuè quæ tam ingratum tamque tetrum reipublicæ hostem suo stipendio alit; cujus ille reipublicæ, haud secùs atque nostræ, fundamenta ipsa atque causas oppugnat; necnon utramque unâ et câdem operâ labefactare et subruere conatur; præstantissimosque illic libertatis vindices nostrorum sub nomine maledictis proscindit. Reputate jam vobiscum, illustrissimi fœderatorum Ordines, et cum animis vestris cogitate, quis hunc regiæ potestatis assertorem ad scribendum impulerit, quis nuper apud vos regiè se gerere incœperit, quæ consilia, qui conatus, quæ turbæ denique per Hollandiam secutæ sint, quæ nunc essent, quàm vobis parata servitus, novusque dominus erat, atque illa vestra tot annorum armis atque laboribus vindicata libertas, quàm propè extincta apud vos nunc foret, nisi opportunissima nuper temerarii juvenis morte respirâsset. Sed pergit iste noster ampullari, et mirabiles tragoedias fingere, "Quoscunque infandus hic,” parricidialis nimirum barbarismi Salmasiani,“ rumor attigit, haud secùs ac si fulmine afflati essent, derepente his arrectæque horrore comæ et vox faucibus hæsit." Quod nunc primitùs auditum discant physici, comas fulmine arrectas. Verùm quis hoc nescit, viles et imbelles animos, magni cujuspiam facinoris vel rumore, obstupescere; quodque priùs fuerunt, tum se maximè stipites indicare. Alii "lacrymas non tenuerunt," mulierculæ credo aulicæ, aut siqui his molliores; inter quos et ipse Salmasius nova quadam metamorphosi Salmacis factus est ; et fonte hoc suo lacrymarum fictitio, et nocte parato, viriles animos emollire conatur. Moneo itaque et cavere jubeo,

infamis ne quem malè fortibus undis Salmacis enervet.

ne vir cùm venerit, exeat inde Semivir, et tactis subitò mollescat in undis. "Fortiùs verò," inquit," animati," (nam fortes puto et animosos ne nominare quidem nisi putidè potest,) tantâ "indignationis flammâ exarserunt, ut vix se caperent." Furiosos illos non flocci facimus; vera fortitudine suique compote istos minaces pellere, et in fugam vertere, consuevimus." Nemo certè non diras imprecatus est tanti sceleris authoribus." Vox tamen, ut tu modò aiebas, "faucibus hæsit;" atque hæsisset utinam in hune usque diem, si de nostris duntaxat perfugis hoc vis intelligi, quod nos etiam pro comperto habemus, nibil illis frequentius in ore esse, quàm diras et imprecationes, omnibus bonis abominandas quidem, non tamen metuendas. De aliis credibile vix est, cùm supplicii de rege sumti fama illuc pervenisset, repertum in libero præsertim populo fuisse ullum, tam ad servitutem natum, qui nos dicto læderet, aut factum nostrum crimini daret; immo potiùs omnes bonos omnia bona dixisse; quinetiam Deo gratias egisse, qui exemplum justitiæ tam illustre et excelsum edideret, quodque cæteris regibus tam salutari documento esse

disertiùs, immo latiniùs, hoc oratore regio declamitasset? Verùm ego ineptior sim, si infantiam hujus et deliramenta hunc in modum toto volumine accuratè persequar; quod tamen libens facerem, (quoniam superbiâ et fastidio, ut ferunt, supra modum turget,) ni mole tantùm libri inconcinna atque incondita se protegeret, et veluti miles ille Terentianus post principia lateret: callido sanè consilio, ut defessus singula notando etiam acerrimus quisque, tædio priùs conficeretur, quàm omnia redargueret. Nunc ejus quoddam specimen dare hac veluti prolusione duntaxat volui; et cordatis lectoribus à principio statim degustandum hominem præbere, ut in hac paginæ unius promulside experiamur quàm lautè nos et luculenter cæteris ferculis excepturus sit; quantas ineptias atque infantias toto opere congesserit, qui tam densas, ubi minimè decuit, in ipsâ fronte collocavit. Exinde multa garrientem, et scombris concionantem, facilè prætereo; ad nostras autem res quod attinet, haud dubitamus quin ea, quæ authoritate parlamenti scripta publicè et declarata sunt, apud omnes bonos et prudentes exteros plus ponderis habitura sint, quàm unius impudentissimi homuncionis calumniæ, et mendacia; qui ab exulibus nostris, patriæ hostibus, pretio conductus, quolibet eorum dictante quibus operam suam locaverat, aut rumusculum spargente, falsissima quæque corradere, et in chartam conjicere, non dubitavit. Utque planè intelligant omnes quàm non illi religio sit, quidlibet scribere, verum an falsum, pium an impium, haud alius mihi testis adhibendus erit, quàm ipse Salmasius. Scribit is in Apparatu contra primatum Papæ,"maximas esse causas cur ecclesia redire ab episcopatu debeat ad apostolicam 'presbyterorum' institutionem; longè majus ex episcopatu introductum in ecclesiam esse malum, quàm illa schismata quæ priùs metuebantur: pestem illam, quæ ex eo ecclesias invasit, totum ecclesiæ corpus miserabili tyrannide pessundedisse; immo ipsos reges ac principes sub jugum misisse; majorem in ecclesiam utilitatem redundaturam hierarchiâ totâ extinctâ, quàm solo capite Papa." p. 169. "Posse episcopatum cum papatu tolli cum summo bono ecclesiæ; sublato episcopatu ruere ipsum papatum, super illo utpote fundatum." p. 171. "Cur removeri debeat in illis regnis, quæ jam papatui renuntiârunt, proprias habere causas. Cur ibi episcopatus retineatur se non videre; non integram videre reformationem quæ hac in parte imperfecta sit; nihil afferri posse rationis aut causæ probabilis, cur sublato papatu retineri debeat aut possit episcopatus." p. 197. Hæc et multò plura cùm ante annos quatuor scripserit, tanta nunc vanitate et impudentia est, ut parlamentum Angliæ graviter incusare hoc loco audeat, quòd episcopatum non solùm senatu ejiciendum, sed etiam penitùs abjiciendum, censuerint." Quid? quòd ipsum etiam episcopatum suadet atque defendit, iisdem usus argumentis et rationibus, quas libro illo priore magno

66

« PreviousContinue »